Przyczyny alergii

Rosnąca liczba alergików na całym świecie

Wiele osób cierpi na alergiczny nieżyt nosa, astmę alergiczną lub alergię pokarmową albo przynajmniej zna osoby z takimi dolegliwościami. Choroby alergiczne należą obecnie do najczęściej występujących schorzeń w świecie zachodnim. Cierpi na alergie typu I cierpi aż do 20% światowej populacji, czyli w przybliżeniu 1,3 miliarda ludzi. Występowanie choroby jest zróżnicowane, szczególnie w krajach uprzemysłowionych.

Ponad 50% Europejczyków ma skłonność do rozwoju reakcji alergicznych. W ostatnich dziesięcioleciach nasiliła się także tendencja pacjentów z alergicznym nieżytem nosa.

Dlaczego liczba alergików na całym świecie rośnie?

Wciąż trwają intensywne badania nad przyczynami silnego wzrostu zachorowań na choroby alergiczne. W tej dziedzinie badań przekonujących wyników można spodziewać się w ciągu najbliższych kilku lat. Możliwymi przyczynami są:

1. Zmiana warunków życia

Choroby alergiczne to choroby układu odpornościowego. Główną rolę odgrywają tu specjalne przeciwciała układu odpornościowego – swoiste IgE. Podstawową rolą IgE jest obrona przeciwpasożytnicza, tj. przed chorobami pasożytniczymi. Jako że poprawa warunków higienicznych doprowadziła współcześnie do spadku chorób pasożytniczych, mówi się, że ta część naszego układu odpornościowego „nie ma już możliwości się wykazać”. Ponadto wykazano, że dzieci, których układy odpornościowe reagowały na konkretne patogeny – np. drobnoustroje powodujące gruźlicę – rzadziej cierpiały na alergie.

2. Zmiana trybu życia

Pod uwagę bierze się również między innymi nasze nawyki żywieniowe. Żywność przyjeżdża dzisiaj do nas z całego świata. Nasz układ odpornościowy styka się więc z alergenami, które jeszcze 50 lat były nieznane na terenie Niemiec. Ponadto, spożycie niektórych tłuszczów przyswajanych z żywności wydaje się mieć wpływ na rozwój alergii.

Inne substancje, z którymi nie mieliśmy wcześniej kontaktu, znajdują coraz szersze zastosowanie w naszym codziennym życiu. Nowe dodatki do żywności, barwniki odzieży i leki to tylko niektóre przykłady. Szerokiemu zastosowaniu lateksu w medycynie (np. rękawiczki jednorazowe) towarzyszy wzrost alergii na lateks wśród pracowników służby zdrowia.

3. Wpływ środowiska

Wpływ środowiska może również odgrywać rolę w rosnącej liczbie chorób alergicznych. Chociaż wpływ różnych wskaźników zanieczyszczeń na rozwój alergii nie został jeszcze w pełni wyjaśniony, można dowieść, że na przykład cząsteczki sadzy z silników Diesla mogą przyczyniać się do rozwoju alergii.

Nie lekceważ alergii

Do pierwszych objawów alergii zalicza się nieżyt nosa, który jest dokuczliwy, ale w przypadku alergii na pyłki występuje tylko w okresie pylenia danej rośliny. Objawy można złagodzić poprzez przyjmowanie tak zwanych leków objawowych (np. antyhistaminowych), które nie leczą przyczyn alergii.

W przypadku braku leczenia przyczynowego alergicznego stanu zapalnego, choroba nasila się.  W ciągu następnych kilku lat dolne drogi oddechowe atakowane są przez kolejne alergie lub stany zapalne, co prowadzi do astmy alergicznej.

Alergia na wdychane alergeny zawsze niesie ryzyko wystąpienia „marszu alergicznego”. Oznacza to, że objawy w obrębie górnych dróg oddechowych (nosa i oczu) mogą z czasem przenieść się na dolne drogi oddechowe (oskrzela i płuca). Efektem tego jest alergiczna astma oskrzelowa, która w ciągu 8 lat wystąpi u około 40% nieleczonych osób uczulonych na pyłki! Jej następstwem może być poważny uszczerbek na zdrowiu i niezdolność do wykonywania zawodu.

Nawet jeżeli dolegliwości wywoływane przez katar sienny na początku nie są poważne, i tak zaleca się konsultację z lekarzem doświadczonym w diagnostyce [Link do diagnostyki] i leczeniu [Link do leczenia] chorób alergicznych.

Udaj się do alergologa, nim będzie za późno

Choć leki objawowe, na przykład antyhistaminowe, mogą na krótszą metę złagodzić objawy alergii, nie zwalczają one jej przyczyny. Szczepionka przeciwko alergii (często nazywana immunoterapią alergenową lub odczulaniem) daje alergologowi możliwość leczenia [Link] alternatywną metodą alergii na przykład na pyłki i roztocza.

Powodzenie takiego leczenia uwarunkowane jest precyzyjną diagnozą [Link], w ramach której za pomocą różnych metod testowych jednoznacznie ustala się alergeny wywołujące alergię. Ponieważ diagnostyka często przypomina śledztwo i wymaga dużego doświadczenia, powinni się nią zajmować specjaliści.

Najbardziej drastyczną terapią jest oczywiście unikanie substancji alergizujących. W przypadkach, w których jest to praktycznie niewykonalne, np. alergie na pyłki, immunoterapia alergenowa może pomóc skutecznie i długoterminowo złagodzić objawy alergii oraz zapobiec wystąpieniu astmy alergicznej. W przypadku pacjentów uczulonych na jad owadów (na przykład pszczoły lub osy), ten rodzaj leczenia może nawet uratować życie. Badania naukowe wykazały również, że u pacjentów, którzy pomyślnie przeszli immunoterapię alergenową, nowe uczulenia występują rzadziej niż u alergików leczonych wyłącznie lekami objawowymi.